Wat is ACT

Acceptance and Commitment Therapy (kortweg ACT) is een wetenschappelijk onderbouwde vorm van gedragstherapie.

ACT biedt concrete technieken aan om:

om te gaan met moeilijke gevoelens, gedachten en lichaamssensaties
je in contact brengen met wat je écht wil doen met je leven (waarden) los van angsten, laag zelfbeeld, ziekte en pijn, rouw, verslaving, depressie etc.
haalbare doelen te stellen en er daadkrachtig voor te gaan ook al denk je dat je ‘het niet kan’

ACT helpt je een bewust en waardevol leven te leiden, door je te leren omgaan met onaangename gevoelens, een gezonde afstand te nemen van negatieve gedachten (Acceptance), remmingen weg te nemen, en je te richten op wat écht belangrijk is in jouw leven (Commitment).

Voor wie is ACT geschikt?

ACT kan je helpen wanneer je:

bewust wil leren leven met minder remmingen en gericht wil zijn op wat écht belangrijk voor je is;
een doel mist en niet precies weet wat je met je leven wilt en dit wel wilt ontdekken;
last hebt van stress, psychische en/of somatische klachten, zoals angsten (hypochondrie, OCD, sociale angst, GAS of piekerstoornis, fobieën, paniekstoornis, hyperventilatie), depressieve gevoelens, eetproblemen, burnout, vermoeidheid (CVS) of pijn;
als hulpverlener curatief en/of preventief op directieve en toch warme wijze aan de slag wilt met cliënten;
een middel zoekt tegen burnout, de werksfeer wilt verbeteren en een middel zoekt voor optimale prestaties binnen je bedrijf.

Samengevat kan ACT je leven verrijken en je als persoon doen groeien.

Methode

We gebruiken concrete technieken. De trainer of hulpverlener geeft praktische uitleg over wat je leert en gebruikt ervaringsgerichte oefeningen, beelden en metaforen. Je krijgt concrete tools om aan de slag te gaan met waar je hier en nu last van hebt.

ACT is geen praattherapie. Noch in individuele gesprekken, noch in groepstrainingen gaan we diepgaand in op het verleden. De groepscursussen kunnen dan ook beter omschreven worden als een training dan een zelfhulpgroep waar iedereen zijn levensverhaal vertelt. Cursisten houden veelal een positief gevoel over van de groepswerking, ook wanneer zij bij de start hier veel twijfels over hadden.

We werken praktisch en gemoedelijk: down to earth. Er zit geen enkel religieus, moreel, of zweverig tintje aan.

Proces

1. waarden ontdekken

Samen gaan we op zoek naar wat er écht toe doet in je leven. Droom je bijvoorbeeld van een liefdevolle relatie, een job waar je je talenten kan gebruiken, leuke sociale contacten, levenslang bijleren, creatief zijn of goed voor jezelf zorgen? Dit zijn dan jouw persoonlijke waarden. Ze staan los van sociale druk, schuldgevoelens, faalangst, vermoeidheid of overtuigingen dat je het niet zou kunnen, durven of verdienen.

klik hier om de poster gratis te bestellen

In de figuur hiernaast vind je voorbeelden van waarden terug in de gekleurde bollen in de levensboom. We rijden rond in onze levensbus (rechtsonder) en we kunnen onszelf doelen stellen en acties plannen om richting onze waarden te rijden. We kunnen onszelf bijvoorbeeld inschrijven voor een cursus fotografie om bij te leren, om nieuwe mensen te leren kennen en creatief te zijn. Of we kunnen ons kind of onze partner verzorgen wanneer die ziek zijn.

2. Hindernissen om RICHTING ONZE WAARDEN TE GAAN

Wanneer we met onze waarden aan de slag gaan, komen er vroeg of laat ongemakken bij kijken. ‘s Nachts opstaan voor je zieke kind is bijvoorbeeld niet zo leuk, en naar de les gaan wanneer het buiten slecht weer is en je moe bent evenmin. Maar meestal nemen we die ongemakken — we noemen ze hier nu monsters — erbij, omdat die waarden zo belangrijk voor ons zijn.

Soms worden die ongemakken of monsters echter te groot en denken we dat we ze niet aankunnen. Wanneer je een laag zelfbeeld hebt, kan je bijvoorbeeld angstig worden bij het idee niet bij de groep te horen. Als je last hebt van aanvallen van hyperventilatie, kan dit ervoor zorgen dat je de bus niet durft te nemen. In dergelijke gevallen hebben we de neiging om weg te lopen van onze monsters. We zullen sociaal contact bijvoorbeeld vermijden, of situaties uit de weg gaan die angst oproepen. In plaats van richting onze waarden te rijden, slaan we dus linksaf de zijweg in. Op deze weg van vermijding raken we ons monster vaak even kwijt. Het ongemak is dan even verdwenen en dit kan zorgen voor opluchting. Maar blijft dit gevoel ook?

De ervaring leert dat we vaak al snel een ander monster tegen komen op de vermijdingsweg. Het vermijden van anderen kan bijvoorbeeld aanleiding geven tot teleurstelling in jezelf, isolatie en een gevoel van eenzaamheid. Het kan ook zijn dat het monster dat je eerder vermeden hebt je weer terug ingehaald heeft. Het idee dat je niet bij de groep hoort kan terugkeren. Ook dan hebben we vaak de neiging om opnieuw de weg van de vermijding in te slaan, bijvoorbeeld door een extra glas wijn te nemen of de voorraadkast eens open te trekken.

Hieruit kunnen we concluderen dat we steeds verder van onze waarden verwijderd raken. Misschien voel je je alleen maar meer teleurgesteld in jezelf en heb je nog weinig vrienden om je zorgen mee te delen, terwijl je vriendschap net zo belangrijk vindt. Misschien voel je je wanhopig en energieloos omdat je voelt dat je erg ver verwijderd bent van dat bruisende leven waar je stiekem van droomt.

3. Leren omgaan met innerlijke monsters

ACT nodigt je uit om de directe weg naar je waarden te nemen. Het alternatief (namelijk de weg van de vermijding) is immers veel zwaarder: je eindigt met meer monsters dan waarmee je begonnen bent. Het voorstel is om de monsters als passagiers mee te nemen in de bus. Wijzelf worden beschermd door kogelvrij glas. De monsters kunnen ons dus niet fysiek aanvallen, maar zullen wel gemene dingen roepen: “je kan het niet, je verdient het niet, je durft het niet, het gaat mislukken, ze zullen je afwijzen”. Vaak zullen we hier emotioneel van worden en roept het bijvoorbeeld angst, frustratie of vermoeidheid op. Misschien zal ons lichaam er ook op reageren. Aan de hand van ervaringsgerichte oefeningen en metaforen leren we niet opgeslorpt te worden door die negatieve gevoelens en afstand te nemen van die onwerkbare gedachten. We leren ervaren dat wij achter het stuur van onze bus zitten en zelf bepalen waar we naartoe willen rijden, los van wat die vervelende monsters achter ons beweren.

Belangrijk te vermelden is dat dit enkel geldt voor interne monsters, oftewel voor gevoelens, gedachten en lichaamsgewaarwordingen. Er bestaan ook externe monsters. Deze vragen een heel andere aanpak en meestal is er dan actie nodig. Wanneer je bijvoorbeeld gepest wordt op het werk, is het niet de bedoeling om dit zomaar te accepteren. Er is dan verandering nodig.

“Binnenin mij heb ik de sereniteit om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen, de kracht om te veranderen wat kan veranderd worden en de wijsheid om het verschil tussen beide te zien.”

4. EEN CONCREET ACTIEPLAN OPSTELLEN EN UITVOEREN

Wanneer we weten wat we willen en hoe we kunnen omgaan met innerlijke monsters, leren we onze waarden om te zetten in doelen en in een concreet actieplan. We beginnen te rijden in de richting van onze waarden en nemen onze monsters achter in de bus mee. Je trainer of hupverlener kan je hierbij helpen.

Link met mindfulness

Een belangrijk verschil tussen ACT en mindfulness, is dat er bij ACT meer gebruik wordt gemaakt van concrete technieken en een arsenaal aan ervaringsgerichte oefeningen, verhalen, beelden en metaforen om je zoveel mogelijk handvaten aan te reiken om met je monsters om te gaan. Mindfulness is hierbij echter onmisbaar en vormt dus een belangrijk onderdeel van ACT.

ACT gaat bovendien nog een stukje verder dan mindfulness door de nadruk op waarden. Ze vormen de rode draad in je leven waar je in het ‘hier en nu’ altijd naar kan teruggrijpen als je merkt dat je aandacht wordt opgeslorpt door je dagelijkse zorgen of beslommeringen.

Het theoretisch model van ACT

klik hier om de poster gratis te bestellen

In ACT spreekt men over “psychologische flexibiliteit”: hoe hoger die flexibiliteit, hoe minder kans op psychische klachten (en hoe lager de flexibiliteit, hoe groter het risico op klachten). We werken aan zes vaardigheden om psychologische flexibiliteit te verhogen:

Acceptatie: ruimte maken voor emoties, gedachten, verlangens en impulsen in plaats van ze te verdringen of te vermijden.
Defusie: een gezonde afstand tot gedachten nemen.
Contact met het hier en nu: met je aandacht niet steeds in je hoofd zitten, bij het verleden of in de toekomst, maar bewust aanwezig zijn in het hier en nu.
Observerende zelf: een “veilige plek” creëren van waaruit je alles kan waarnemen; je verdringt je gevoelens en gedachten niet, maar je identificeert je er ook niet meer mee.
Waarden: vormen de rode draad in een ACT-therapie en gaan over wat je écht belangrijk vindt in het leven.
Toewijding: het vertalen van je waarden in concreet gedrag.

Wil je meer uitleg over dit theoretisch model, klik dan op onderstaande link (gericht op professionelen):

ACT als theoretisch model, de plaats binnen de gedragstherapie, onderzoek, diagnostiek binnen ACT en de therapeutische relatie

De ACT Academie

De ACT Academie biedt opleidingen, cursussen, individuele therapie en workshops op maat:

bekijk Volledig opleidingsaanbod

ACT Academie